Giàn Mướp Tuổi Thơ

Về quê mùa này, đến đâu cũng bắt gặp giàn mướp xanh um, rực rỡ khoe màu hoa vàng tươi với nắng. Cây mướp không kén chỗ trồng, đất trồng, bất cứ nơi nào gieo hạt xuống, chỉ cần tưới chút nước đủ làm ẩm đất là thời gian sau đã bật lên những mầm xanh và nhanh chóng vươn ngọn non tơ, mơn mởn..

Giữa cái nắng oi ả, chói chang của mùa hè, trong khi nhiều loài cây trong vườn ủ rũ, héo hắt vì nắng, cây mướp vẫn xanh mướt và tràn đầy sinh lực. Những ngọn mướp bụ bẫm, những tay mướp mềm mại, chắc khỏe đua nhau leo bám lên mặt giàn. Hoa mướp vàng rực, nổi bật trên màu lá xanh thẫm, rủ rê bướm, ong về rập rờn khoe sắc, phô màu. Cây mướp dễ tính, chẳng cần phải cầu kỳ, mất công chăm sóc. Có nhà chỉ cắm mấy cái chà rào dựa vào tường bi, tường gạch rêu phong, mướp cũng leo lên mạnh mẽ, đua chen với những dây mơ tam thể, những ngọn mồng tơi xanh biếc. Có nhà trồng mướp ở khoảng sân, thềm giếng để lấy bóng mát, trẻ con ríu rít nô đùa, lũ gà, lũ vịt mặc sức bới đất tìm giun, dế. Riêng nhà tôi, bao giờ giàn mướp cũng làm ở cầu ao, tạo thành vòm xanh như một chiếc ô. 

   Bà bảo những cây ăn quả được soi bóng dưới nước quả thường sai và ngon ngọt hơn. Chẳng biết có phải vì thế mà giàn mướp nhà tôi lúc nào cũng trĩu quả, bà thường đưa mời bà con hàng xóm. Bọn trẻ chúng tôi thì thích thú vì giữa buổi trưa vẫn có thể bì bõm tắm ao ngay dưới giàn mướp rung rinh hoa vàng vừa thơm, vừa mát. Giống mướp bà tôi chọn để trồng nhất định phải là mướp hương, quả màu xanh lơ, thuôn dài, chỉ nhỏ bằng cổ tay trẻ con, chứ không xanh thẫm và to phình như giống mướp trâu. Khi xào nấu, mùi mướp hương thơm dịu như mùi cơm tám, mùi xôi nếp bay tận ra đầu ngõ. Vào mùa gặt, ở đồng về, trong xà cạp của mẹ bao giờ cũng có hơn chục con cua béo vàng, lấm lem bùn đất. Và bữa trưa hôm đó, món canh cua nấu với rau đay, mồng tơi, điểm thêm những miếng mướp thái vát màu xanh như ngọc xua hết cái nóng nực và cảm giác chán ăn bởi cái nắng hè. Ngoài món canh, mướp xào với miến, lòng gà, giá đỗ, rau rút cho thêm chút gừng hoặc quả mướp luộc chấm muối vừng, ăn nhiều cũng không thấy chán. Để đổi bữa, có hôm bà khua chúng tôi dậy từ sớm, bắc ghế tìm kiếm khắp mấy giàn mướp trong vườn, ngoài ao hái được lưng rổ ngọn mướp non và những chùm nụ mướp về xào tỏi. Món này lâu lâu mới được ăn nên ai đã một lần được thưởng thức thì không thể nào quên vị ngọt bùi và hương thơm đặc biệt hấp dẫn của nó. 

     Cây mướp thân thuộc, gắn bó với người dân quê còn bởi nhiều lợi ích khác. Lá mướp dùng đậy hũ rượu nếp cái ngày tết “giết sâu bọ” mùng năm tháng năm, làm dậy thêm hương men nồng say. Nhà có quả mít chín, bổ ra thơm nức, hái vài lá mướp già, mặt ram ráp để lau mới hết nhựa. Ai bị “giời leo”, cứ lấy lá mướp giã ra đắp là khỏi. Cuối hè, đầu thu, những quả mướp được chọn làm giống từ đầu mùa chuyển màu nâu đen trở nên nhẹ bẫng, đung đưa trên giàn. Sau khi lấy hạt ra, xơ mướp cũng chẳng vứt đi mà dùng làm búi rửa bát vừa thơm vừa sạch. Bà tôi gói ghém cẩn thận những hạt mướp đen bóng cất đi, để mùa hè tới, cả khoảng cầu ao lại rung rinh hoa vàng trong nắng